การใช้ฮอร์โมนเพื่อการข้ามเพศ (Hormone Replacement Therapy: HRT) เป็นกระบวนการที่สำคัญสำหรับบุคคลที่ต้องการเปลี่ยนแปลงเพศสภาพเพื่อให้ตรงกับอัตลักษณ์ทางเพศที่แท้จริง ฮอร์โมนที่ใช้จะช่วยปรับเปลี่ยนลักษณะทางกายภาพ และสรีรวิทยาของร่างกาย ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการสร้างความสมดุลระหว่างร่างกาย และจิตใจของบุคคลที่มีความต้องการในการข้ามเพศ

การใช้ฮอร์โมนในเพศหญิงเป็นชาย (FTM) สำหรับบุคคลที่ต้องการเปลี่ยนเพศจากหญิงเป็นชาย (FTM) จะใช้ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการปรับเปลี่ยนลักษณะทางกายภาพให้มีความเป็นผู้ชายมากขึ้น โดยฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนจะส่งผลดังนี้

• การเพิ่มขนตามร่างกาย: ขนบริเวณใบหน้า รักแร้ และตามร่างกายจะเพิ่มขึ้นและมีลักษณะเหมือนกับของผู้ชาย
• การเปลี่ยนแปลงเสียง: เสียงจะทุ้มลึกลงเนื่องจากการเจริญเติบโตของกล่องเสียง
• การเพิ่มมวลกล้ามเนื้อ: ร่างกายจะพัฒนาให้มีกล้ามเนื้อ และลักษณะร่างกายที่แข็งแรงขึ้น
• การเปลี่ยนแปลงไขมันสะสมในร่างกาย: ไขมันที่สะสมในส่วนต่าง ๆ 

กระบวนการนี้ใช้เวลาอย่างน้อย 3-6 เดือน ในการเริ่มเห็นผลการเปลี่ยนแปลง และบุคคลที่ใช้ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนจำเป็นต้องได้รับการติดตามจากแพทย์อย่างใกล้ชิด เพื่อประเมินความสมดุลของฮอร์โมน และลดความเสี่ยง เช่น ประเมินปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับภาวะเลือดข้น ไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง รวมถึงประเมินภาวะเสี่ยงต่อเส้นเลือดสมองและหัวใจเป็นต้น

การใช้ฮอร์โมนในเพศชายเป็นหญิง (MTF) สำหรับบุคคลที่ต้องการเปลี่ยนเพศจากชายเป็นหญิง (MTF) จะใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน ร่วมกับยาเพื่อลดฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนในร่างกาย เพื่อสร้างลักษณะทางกายภาพที่มีความเป็นผู้หญิงมากขึ้น ซึ่งผลของการใช้เอสโตรเจนรวมถึง

• การพัฒนาเต้านม: ฮอร์โมนเอสโตรเจนจะกระตุ้นการเจริญเติบโตของเต้านม ทำให้มีลักษณะใกล้เคียงกับเพศหญิง
• การลดขนตามร่างกาย: ขนบริเวณใบหน้าและร่างกายจะบางลงและเจริญเติบโตช้าลง
• การเปลี่ยนแปลงลักษณะไขมันสะสมในร่างกาย จะมีการเพิ่มการสะสมของไขมันบริเวณสะโพกต้นขา ต้นขา และหน้าอก ทำให้ร่างกายมีลักษณะที่เป็นเพศหญิงมากขึ้น
• การเปลี่ยนแปลงผิวหนัง: สิวลดลง ความมันบนใบหน้าลดลง

การใช้เอสโตรเจนจำเป็นต้องมีการติดตามผลจากแพทย์อย่างใกล้ชิด เพื่อปรับขนาดการใช้ฮอร์โมนให้เหมาะสม และลดความเสี่ยง เช่น การเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ โรคหลอดเลือดสมอง และหัวใจ ปัญหาการทำงานของตับ

ความเสี่ยงและผลข้างเคียงของการใช้ฮอร์โมน การใช้ฮอร์โมนเพื่อการข้ามเพศอาจมีผลข้างเคียงและความเสี่ยงที่ต้องระวัง เช่น

• การเกิดลิ่มเลือด: โดยเฉพาะในผู้ที่ใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในเส้นเลือดดำ
• ปัญหาสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด: การใช้ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนอาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดปัญหาหัวใจ เช่น โรคหัวใจ และความดันโลหิตสูง รวมถึงภาวะเลือดข้น

ข้อควรรู้ก่อนเข้าสู่กระบวนการเปลี่ยนแปลงด้วยฮอร์โมน
ก่อนเข้ารับการเปลี่ยนแปลง แพทย์จะทำการตรวจสุขภาพ และตรวจเลือดเพื่อประเมินความเสี่ยงในโรคต่าง ๆ เช่น ความเสี่ยงารเกิดโรคทางเส้นเลือดหัวใจและหลอดเลือด โรคไขมันในเลือดสูง โรคตับเป็นต้น นอกจากนี้ ผู้เข้ารับการรักษายังต้องได้รับข้อมูลเกี่ยวกับการเจริญพันธุ์เพื่อให้ทราบถึงผลกระทบของการใช้ฮอร์โมนในระยะยาว
การติดตามผล และการดูแลตนเอง

ผู้ที่ใช้ฮอร์โมนเพื่อการข้ามเพศควรเข้ารับการตรวจติดตามผลจากแพทย์อย่างสม่ำเสมอ โดยทั่วไปควรตรวจทุก 3-6 เดือน เพื่อปรับระดับฮอร์โมนให้เหมาะสม และลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น การดูแลสุขภาพทั่วไป เช่น การออกกำลังกาย การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ จะช่วยส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงที่ดีและเพิ่มคุณภาพชีวิตให้กับผู้ที่กำลังข้ามเพศ

สรุป
การใช้ฮอร์โมนเพื่อการข้ามเพศเป็นกระบวนการที่สำคัญในการสร้างความสมดุลระหว่างร่างกาย และจิตใจของบุคคลที่ต้องการเปลี่ยนแปลงเพศสภาพ การติดตามผล และการปรึกษาแพทย์เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้กระบวนการนี้เป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ รวมถึงลดความเสี่ยงของผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

สนับสนุนข้อมูลโดย: พญ.จารุวรรณ สังข์มาลา แพทย์เฉพาะทางด้านอายุรศาสตร์โรคต่อมไร้ท่อและเมแทบอลิซึม